> Ca. 14.000 v. Chr.

2. De eerste bewoners rond de Needse Berg

Wanneer precies de eerste bewoners zich in het gebied rondom de Needse Berg vestigden, is onduidelijk. Het moet begonnen zijn in de periode 15.000 -13.000 jaar v.Chr., rond de overgang van de oude steentijd naar de middensteentijd. Rondtrekkende jagers-verzamelaars gaven langzamerhand hun rondtrekkend bestaan op en vestigden zich op een plek. Er ontwikkelde zich een landbouwcultuur, ook wel trechterbekercultuur genoemd. De trechterbeker is een bepaald type aardewerk dat als serviesgoed gebruikt werd.

Van nomade naar vaste bewoner

Deze eerste bewoners werden ook wel jagers-verzamelaars genoemd en hielden zich in leven met alles wat de natuur hen te bieden had. Hun kleding bestond uit dierenhuiden en hun gereedschap was gemaakt van vuursteen, de hardste steensoort die in ons land te vinden is. Vuursteen heeft bovendien scherpe randen en kon daardoor goed als mes gebruikt worden. Ze leefden in eenvoudige en makkelijk op te zetten tenten van houten staken met een bedekking van rendierhuid of riet. Het waren namelijk nomaden. Zodra het voedsel op één plek schaars werd, trokken ze te voet verder, met de seizoenen mee. Hun leefgebied kon zo wel duizenden vierkante kilometers omvatten. Van levensbelang tijdens deze tochten waren vuur en vuursteen. Dat vuur was nodig om te koken en zich te verwarmen, maar ook om ’s nachts de wilde dieren op afstand te houden. Pas toen het klimaat door de eeuwen heen verder opwarmde en de vegetatie toenam, verminderde de noodzaak om rond te trekken. De nieuwe steentijd begon en er ontstond een overgang naar een samenleving van bewoners die zich in nederzettingen vestigden. Toch zou het nog een paar duizend jaar duren voordat de mensen in de streek rondom Neede zich aanpasten en de oude, rondtrekkende leefwijze loslieten.

Opkomst landbouwcultuur

Met de komst van nederzettingen ontwikkelden zich landbouw en veeteelt. De landbouw werd rond 7.000 v.Chr. door de zogenoemde bandkeramische boeren uit het Midden-Oosten in ons land geïntroduceerd. De term bandkeramiek verwijst naar de bandvormige versiering op het aardewerk dat men vervaardigde. De oudste vondst uit die overgangstijd is een keramische pot uit ongeveer 4.359-2.700 jaar v.Chr. Hij werd in 1934 gevonden bij het graven van een gierkelder op het erf van de familie Rohaan aan de Bergweg in Neede.

Trechterbekercultuur

De trechterbeker vormde de eerste aanwijzing voor die overgang naar een landbouwcultuur in Oost-Nederland. Akkerbouw en veeteelt verdrongen het jagen en verzamelen. De overgang verschafte de bewoners iets meer bestaanszekerheid, hoewel het gevaar van misoogsten en dus honger altijd bleef. De trechterbeker is een bepaald type aardewerk dat als serviesgoed gebruikt werd. De kommen en schalen werden gevuld met voedsel, waaronder granen. Ze werden ook gevuld aan de overledenen op hun reis naar het dodenrijk meegeven. De in Neede gevonden trechterbekers waren
dezelfde als die door de bouwers van de Drentse hunebedden werden gemaakt.

 

In Neede is op meerdere plaatsen trechterbekeraardewerk gevonden, waaronder op de Hondelinkes en bij Erve Oonk in Hoonte. De vondst van het aardewerk duidde op een nederzetting met een begraafplaats. Het potje van Herman Mol bijvoorbeeld is gevonden in 1929 tijdens graafwerkzaamheden aan de Blikweg (Ruwenhof). Het is zo’n 12 cm hoog. Hij heeft jarenlang de scherven in een potje bewaard, gewikkeld in een doek. Na zijn dood is het geschonken aan Museum de Scheper in Eibergen. Twee andere potten zijn rond 1920 gevonden in het Kisveld tijdens de bouw van een woning. Deze potten zijn in de oorlog vernield door een brand in het museum in Zutphen. De versiering van de twee potten kwamen overeen met die van de heer Mol. Tijdens werkzaamheden op de Needse berg voor de steen- en pannenindustrie zijn ook nog diverse urnen gevonden. Waar al deze vondsten terecht zijn gekomen, is onduidelijk. Een ding staat wel vast, de eerste boeren in de
Achterhoek hebben op de Needse Berg gewoond.

Bronvermelding
http://www.archeoweb.nl/pages/prehistorie/neolithicum/trechterbekercultuur.php
Neede-Borculo, fietsen langs hoven, hoeven en havezathen in de Achterhoek
ISBN 90 76046 28 X
Adriaan Buter. Achterhoeks boerenleven begon op de Needse Berg. Twentsche Courant en Tubantia
3 febr. 1999.

© Tekst Rob Weeber – Vanatoto.com